Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων εξέδωσε την υπ’ αριθμ. 5/2017 Γνωμοδότησή της για τους όρους και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η τοποθέτηση κάμερας ασφαλείας εξωτερικά της εισόδου διαμερίσματος πολυκατοικίας που χρησιμοποιείται ως κατοικία ή ως επαγγελματικός χώρος.
Βασικό κριτήριο αποτελεί αν γίνεται καταγραφή του οπτικού υλικού της κάμερας από τον ένοικο του διαμερίσματος ή όχι. Ας δούμε τα σημαντικότερα σημεία της Γνωμοδότησης:
«7. Σε περίπτωση εγκατάστασης κάμερας στο χώρο εισόδου ενός διαμερίσματος που χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως κατοικία, όταν η λαμβανόμενη εικόνα δεν καταγράφεται με κανένα τρόπο, η δραστηριότητα (περίπτωση α’), αν και υφίσταται ηλεκτρονική επεξεργασία σήματος εικόνας, δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς από την επόπτευση του χώρου μέσω του οπτικού φακού που τοποθετείται στο «ματάκι της θύρας». Συνεπώς, η ενέργεια αυτή εμπίπτει στο πλαίσιο της άσκησης δραστηριοτήτων αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών από φυσικό πρόσωπο (και συνεπώς δεν έχει εφαρμογή ον. 2472/1997).
8. Σε περίπτωση που πραγματοποιείται καταγραφή δεδομένων εικόνας από το χώρο εισόδου ενός διαμερίσματος που χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως κατοικία, αλλά είναι τεχνικά εφικτός ο περιορισμός του πεδίου εμβέλειας της κάμερας στον απολύτως απαραίτητο χώρο μπροστά από τη θύρα εισόδου του διαμερίσματος, ώστε να επιτηρείται αποκλειστικά και μόνο η θύρα αυτή και ο εκάστοτε ευρισκόμενος μπροστά της, χωρίς να λαμβάνεται εικόνα από λοιπούς κοινόχρηστους χώρους, όπως σκάλα ή θύρα ανελκυστήρα ούτε από θύρες ή χώρο εισόδου γειτονικών διαμερισμάτων (προς κάθε κατεύθυνση) και ανάλογα με την εκάστοτε χωροθέτηση των εισόδων των διαμερισμάτων του ορόφου και του ανελκυστήρα, η ενέργεια αυτή (περίπτωση β’) εμπίπτει στο πλαίσιο της άσκησης δραστηριοτήτων αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών από φυσικό πρόσωπο. Και αυτό διότι, ο απολύτως απαραίτητος χώρος μπροστά από την είσοδο του διαμερίσματος, παρότι ανήκει, κατά κανόνα, στους κοινόχρηστους χώρους του συγκροτήματος, αποτελεί σημείο εισόδου στον ιδιωτικό χώρο του διαμερίσματος και ως εκ τούτου η χρήση του πρέπει να εξετάζεται υπό το πρίσμα της άρρηκτης σχέσης του με την οικιακή δραστηριότητα. Συνεπώς, η επιτήρηση του χώρου αυτού, που δεν είναι δημόσιος, αλλά κοινόχρηστος περιορισμένης πρόσβασης, δεν εξέρχεται από την ιδιωτική σφαίρα του προσώπου που τοποθετεί την εν λόγω κάμερα.
9. Στις λοιπές περιπτώσεις, οπότε και εφαρμόζεται η νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, είναι αναγκαίο να ορισθούν τα κριτήρια με βάση τα οποία ο ένοικος του διαμερίσματος (που κατά κανόνα αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας), είτε είναι φυσικό πρόσωπο, ανεξαρτήτως αν το διαμέρισμα χρησιμοποιείται ως κατοικία ή ως επαγγελματικός χώρος, είτε νομικό πρόσωπο, μπορεί να αποφασίσει σχετικά με τη νομιμότητα εγκατάστασης κάμερας στην είσοδο ενός διαμερίσματος, με βάση την αρχή της αναλογικότητας και τη διάταξη του αρ. 5 παρ. 2 ε’ τουν. 2472/1997.
Το έννομο συμφέρον του υπεύθυνου επεξεργασίας έγκειται στην επιδίωξή του να προστατεύσει τα πρόσωπα και αγαθά του διαμερίσματος του. Το έννομο αυτό συμφέρον είναι εντονότερο αν υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να συμβεί κάποιο περιστατικό κατά των εν λόγω προσώπων και αγαθών, όπως όταν έχουν συμβεί προηγούμενα περιστατικά ή υπάρχουν στοιχεία (π.χ. της αστυνομίας) από τα οποία να προκύπτει αυξημένη πιθανότητα να συμβούν τέτοια περιστατικά, είτε στο συγκεκριμένο συγκρότημα κατοικιών, είτε στην περιοχή του συγκροτήματος, είτε, σε περίπτωση επαγγελματική χώρου, λόγω της φύσης της στεγαζόμενης επιχείρησης.
10. Αντιστοίχως, πρέπει να εξεταστούν τα δικαιώματα και συμφέροντα των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και αν θίγονται θεμελιώδεις ελευθερίες αυτών. Τα υποκείμενα των δεδομένων είναι, κατά κανόνα, οι κάτοικοι και εργαζόμενοι του συγκεκριμένου χώρου και οι επισκέπτες των χώρων αυτών, οι οποίοι περιστασιακά μπορεί να βρεθούν εκεί. Όσον αφορά την τελευταία κατηγορία, των προσώπων, δηλαδή, που μπορεί να βρεθούν περιστασιακά στον επιτηρούμενο χώρο, η προσβολή των δικαιωμάτων τους είναι επίσης περιστασιακή και για την προστασία τους είναι επαρκείς οι ειδικές προϋποθέσεις για τη νομιμότητα της χρήσης ενός συστήματος βιντεοεπιτήρησης οι οποίες καθορίζονται στην οδηγία 1/2011 της Αρχής. Αντίθετα, τα πρόσωπα που κατά κανόνα ζουν ή εργάζονται στον όροφο αυτό μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί ευλόγως να θεωρήσουν ότι με την εγκατάσταση μιας κάμερας σε κοντινή απόσταση από την είσοδο του διαμερίσματος τους προσβάλλεται άμεσα το δικαίωμά τους στην προστασία των προσωπικών τους δεδομένων, ενδεχομένως δε και στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους, καθώς ενδέχεται να παρακολουθείται η είσοδος και η έξοδος από το χώρο τους. Πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει στάθμιση μεταξύ της προσβολής αυτής και του έννομου συμφέροντος που επιδιώκει ο ένοικος του διαμερίσματος που εγκαθιστά την κάμερα.
11. Σε περίπτωση που ο υπεύθυνος επεξεργασίας προβαίνει σε επιτήρηση του χώρου εισόδου διαμερίσματος που χρησιμοποιείται ως επαγγελματικός χώρος με τον τρόπο που περιγράφεται στις σκέψεις 8 και 9 τους παρούσας (περίπτωση α’: σύστημα χωρίς καταγραφή, περίπτωση β’: σύστημα με καταγραφή υπό την προϋπόθεση του περιορισμού της εμβέλειας αποκλειστικά στον απολύτως απαραίτητο χώρο έμπροσθεν της θύρας και ανάλογα με την εκάστοτε χωροθέτηση των εισόδων των διαμερισμάτων του ορόφου ή του ανελκυστήρα), τότε η επεξεργασία θεωρείται ότι δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας. Και τούτο διότι η βαρύτητα της προσβολής στην περίπτωση α’ μετριάζεται σαφώς, καθώς ο έλεγχος της εισόδου γίνεται σε πραγματικό χρόνο, χωρίς να πραγματοποιείται ουδεμία καταγραφή των δεδομένων εικόνας των υποκειμένων. Στη δε περίπτωση β’ ο υπεύθυνος επεξεργασίας περιορίζει την επιτήρηση στον απολύτως απαραίτητο χώρο για την είσοδο στο διαμέρισμά του, χωρίς να υφίσταται άμεση και ιδιαίτερη προσβολή των δικαιωμάτων τρίτων προσώπων (και αυτών που κατοικούν ή εργάζονται στον ίδιο όροφο).
12 Εάν, ωστόσο, πραγματοποιείται καταγραφή των δεδομένων εικόνας και η εμβέλεια της κάμερας, για τεχνικούς λόγους ιδίως λόγω της χωροθέτησης των εισόδων των διαμερισμάτων και του ανελκυστήρα του ορόφου, δεν μπορεί να περιοριστεί στον απολύτως απαραίτητο χώρο μπροστά από την είσοδο του διαμερίσματος, ανεξαρτήτως αν το διαμέρισμα χρησιμοποιείται ως κατοικία ή επαγγελματικός χώρος, η επεξεργασία επιτρέπεται εφόσον πληρούνται τα ακόλουθα κριτήρια. Συγκεκριμένα, η τοποθέτηση της κάμερας επιτρέπεται με την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των ενοίκων του ορόφου που διαμένουν στα επηρεαζόμενα από την εγκατάσταση της κάμερας διαμερίσματα και των οποίων οι θύρες ή ο χώρος εισόδου σε αυτά βρίσκονται στην εμβέλεια της κάμερας (περίπτωση γ’). Προς το σκοπό αυτό, ο ένοικος που εγκαθιστά την κάμερα, οφείλει, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, να μεριμνήσει να λάβει τη συναίνεση των ενοίκων των επηρεαζόμενων διαμερισμάτων, παρέχοντας σε αυτούς, εκ των προτέρων, κάθε πληροφορία σχετικά με το σύστημα βιντεοεπιτήρησης (βλ. αρ. 12 οδηγίας 1/2011), συμπεριλαμβανομένης της ακριβούς εμβέλειας της κάμερας. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να επιτευχθεί ομοφωνία, θα πρέπει να ακολουθείται, εν μέρει, η διαδικασία του αρ. 15 παρ. 1 της οδηγίας 1/2011, δηλαδή να υφίσταται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των 2/3 των ενοίκων των επηρεαζόμενων διαμερισμάτων του ορόφου. Για τη διαμόρφωση της σύμφωνης γνώμης λαμβάνεται υπόψη μια ψήφος ανά κατοικημένο (ή χρησιμοποιούμενο) επηρεαζόμενο διαμέρισμα. Ως επηρεαζόμενα θεωρούνται κατ’ αρχήν τα διαμερίσματα που βρίσκονται στον ίδιο όροφο με αυτό του υπεύθυνου επεξεργασίας, εκτός εκείνων στα οποία η προσέλευση, εκ της χωροθέτησης των θυρών τους, δεν προϋποθέτει διέλευση από τον επιτηρούμενο χώρο της εισόδου του διαμερίσματος του υπεύθυνου επεξεργασίας.
13. Τέλος, τονίζεται ότι ο ένοικος του διαμερίσματος που αποτελεί υπεύθυνο επεξεργασίας υπέχει όλες τις υποχρεώσεις του ν.2472/1997 και της οδηγίας 1/2011. Επίσης, επισημαίνεται ότι οποιαδήποτε διαβίβαση δεδομένων εικόνας προερχόμενων από σύστημα βιντεοεπιτήρησης σε τρίτους (εκτός διωκτικών αρχών ή δικαστηρίων) καθιστά τη χρήση μη οικιακή, άνευ ετέρου. Για παράδειγμα ανάρτηση βίντεο σε ιστοσελίδα ή ακόμα και η επίδειξή του σε τρίτα πρόσωπα, καθιστά ένα φυσικό πρόσωπο υπεύθυνο επεξεργασίας. Τέτοια διαβίβαση κατά κανόνα δεν επιτρέπεται με την εξαίρεση των περιπτώσεων που τυγχάνει εφαρμογής το άρθρο 9 της οδηγίας 1/2011 της Αρχής.
14. Τέλος, δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση λήψη ή καταγραφή δεδομένων ήχου, ενέργεια η οποία εξ ορισμού θεωρείται ως επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.»
Στεφανος Ασλανιδης Δικηγορος παρ' Αρειω Παγω 